Όταν οι άμυνές μας μετατρέπονται σε εσωτερική φυλακή!

«Της Ελένης Γιουμίδου, Ψυχολόγου, Εξειδίκευση στη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία »

Σύμφωνα με τον Freud το άγχος είναι μια τόσο οδυνηρή κατάσταση που αδυνατούμε να την αντέξουμε για πολύ. Γι’ αυτό το λόγο, ο άνθρωπος ήδη από πολύ νωρίς αναπτύσσει τους λεγόμενους μηχανισμούς άμυνας. Είναι ασυνείδητες μέθοδοι με τις οποίες ο καθένας μας παραποιεί σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό την πραγματικότητα και ακυρώνει συνήθως δυσάρεστα συναισθήματα και σκέψεις έξω από τη συνείδηση, στο ασυνείδητο. Με αυτόν τον τρόπο, το άτομο προστατεύεται από το έντονο άγχος. Οι μηχανισμοί άμυνας ενεργοποιούνται αυτόματα και δε συνειδητοποιούμε τη δράση τους.

Εάν για παράδειγμα, τα παιδιά βρίσκονται σε συνεχή φόβο τιμωρίας, επειδή οι φροντιστές τους θεωρούν ότι αξίζει να την επιβάλλουν, κατακτούν κάποιες στρατηγικές έτσι ώστε να  μπορέσουν να δραπετεύσουν από αυτές τις αγχωτικές καταστάσεις. Αν όμως στο μέλλον δεν  αναδιαμορφώσουν αυτές τις αρχικές στρατηγικές με έναν υγιή τρόπο, είναι πιθανό να μεγαλώσουν και να γίνουν ενήλικες που είναι έτοιμοι για συναισθηματική επίθεση κάθε φορά που νιώθουν ότι απειλούνται.

Ένα άτομο με αμυντική συμπεριφορά προσπαθεί, σε γενικές γραμμές, να επιτύχει έναν ή και τους δύο από τους ακόλουθους σκοπούς: Την αποφυγή ή τη διαχείριση κάποιου ισχυρού και απειλητικού συναισθήματος, συνήθως του άγχους, ενίοτε όμως και της υπερβολικής θλίψης ή και άλλων αποδιοργανωτικών συναισθηματικών εμπειριών, και τη διατήρηση της αυτοεκτίμησής του. Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι ανταποκρίνονται αμυντικά όταν αισθάνονται ότι κάποιος τους μιλάει επιθετικά ή τους προσβάλλει. . Είναι ένας φυσικός αυτοπροστατευτικός ελιγμός που μαθαίνει κανείς πολύ νωρίς στη ζωή του, για να αποτρέψει πιθανές συναισθηματικές  βλάβες.

Υπάρχουν όμως εκείνες οι περιπτώσεις κατά τις οποίες κάποια άμυνες μπορεί να αποβούν μοιραίες για την λειτουργική πορεία της ζωής μας. Σε πολλές περιπτώσεις αυτοί  οι προστατευτικοί τοίχοι-άμυνες ¨παχαίνουν¨ με την πάροδο του χρόνου και εκείνοι που κάποτε έβρισκαν ασφάλεια μέσα τους, πλέον θεωρούν ότι οι  γύρω τους είναι  πιθανό να τους βλάψουν και έχουν την εντύπωση ότι τους δοκιμάζουν διαρκώς, με αποτέλεσμα να ανταποκρίνονται αμυντικά σε οποιαδήποτε συναισθηματική πρόκληση.

Καθώς συνεχίζουν να τροφοδοτούν τις αμυντικές τους συμπεριφορές, οι τοίχοι τους γίνονται ακόμη μεγαλύτεροι και φυλακίζονται μέσα τους. Όσο περνάει ο καιρός, κινδυνεύουν να μείνουν  κλειδωμένοι σε ένα αδιαπέραστο συναισθηματικό φρούριο, περιμένοντας και ελπίζοντας ότι θα βρουν  ένα άτομο που θα τους βγάλει από όλη αυτή τη δοκιμασία.

Όταν μία άμυνα, λοιπόν, δημιουργεί εμπόδια ή δυσκολίες σε ορισμένες θετικές πλευρές της ζωής, όταν αποκλείει άλλους πιο λειτουργικούς τρόπους αντιμετώπισης της πραγματικότητας, όταν δεν μας αφήνει να βιώσουμε το συναίσθημα μας, δηλαδή με άλλα λόγια όταν δεν μας αφήνει να ζήσουμε τη ζωή όπως αυτή μας προκύπτει κάθε φορά με τα καλά και τα άσχημα, τότε αποδεικνύεται δυσπροσαρμοστική και είναι καλό να την διερευνήσουμε και να την αλλάξουμε.

Για να επιτύχουμε την ψυχική ευημερία, θα πρέπει να είμαστε πρόθυμοι να διερευνήσουμε πώς και πότε άρχισαν οι άμυνές μας και να δεσμευτούμε να εγκαταλείψουμε την αυτοκαταστροφική συναισθηματική πανοπλία μας. Από αυτή τη νέα συνειδητοποίηση, μπορούμε να δημιουργήσουν σχέσεις στις οποίες αυτές οι αυτόματες αμυντικές στρατηγικές δεν είναι πλέον απαραίτητες και δε θα έχουν καμία θέση στη ζωή μας.

Σύντομο Βιογραφικό Γιουμίδου Ελένης

H Γιουμίδου Ελένη είναι απόφοιτη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στο τμήμα Ψυχολογίας. Από το 2014 εξειδικεύεται στη Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεια. Το τρέχον χρονικό διάστημα παρέχει τις υπηρεσίες της ιδιωτικά σε ενήλικες, εφήβους και παιδιά σε ατομικό  επίπεδο στην περιοχή της Κατερίνης. Ειδικεύεται σε θέματα όπως οι κρίσεις πανικού, η κατάθλιψη, οι φοβίες, η διαχείριση άγχους, η κακοποίηση γυναικών, οι διαπροσωπικές σχέσεις και οι διαταραχές προσωπικότητας.

Kατερίνη, elenigioumidou@yahoo.com,  Αριθμός τηλεφώνου: 2351045520 – 6978560737